ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت گندم دیم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوزه قره‏سو)

چکیده استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم‏شناختی کشاورزی می‏باشد. ارزیابی توان اراضی جهت کشت محصولات مختلف اولین اولویت راهبردی جهت افزایش تولید و بهینه‏سازی مصرف منابع است. تحقیق حاضر به منظور شناخت عوامل و عناصر اقلیمی، توپوگرافی و شوری مؤثر بر کشت گندم دیم در حوزه قره‏سو استان گلستان و پهنه‏بندی نواحی مستعد کشت این محصول با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) انجام شد. برای این کار ابتدا نیازهای بوم‏شناختی گندم دیم با استفاده از منابع علمی موجود تعیین و درجه‏بندی گردید. سپس نقشه‏های موضوعی مورد نیاز تهیه و طبقه‏بندی شدند. متغیرهای محیطی مورد مطالعه شامل دمای کمینه، دمای متوسط، دمای بیشینه، بارش، شیب، جهت شیب، ارتفاع و هدایت الکتریکی (ec) بودند. از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین وزن معیارها استفاده شد. در نهایت با تلفیق و هم‏پوشانی این نقشه‏ها در محیط gis نقشه پهنه‏بندی گندم دیم استخراج گردید. نتایج حاصل از پهنه‏بندی نشان داد که گندم در 4 پهنه (خیلی مناسب، نسبتا مناسب، ضعیف و نامناسب) از نظر تناسب اراضی قرار می‏گیرند. حدود 5170 هکتار (6 درصد) از مساحت اراضی زراعی حوزه قره‏سو و 3 درصد از مساحت کل اراضی حوزه دارای تناسب بالایی جهت کشت گندم دیم بودند. بارش مناسب، شیب‏های کمتر و رو به جنوب و همچنین هدایت الکتریکی در حد مطلوب از ویژگی‏های این مناطق است. همچنین نتایج نشان دادند که حدود 909 هکتار (معادل 5/1 درصد) از اراضی زراعی حوزه قره‏سو که زیر کشت گندم دیم بودند، پتانسیل کشت این محصول را نداشتند.